Vise-Ministru ba Asuntus Parlamentares (VMAP), S.E Adérito Hugo da Costa Partisipa iha lansamentu aplikasaun Mobile App ne’ebé kria husi Intitutu Nasional Seguransa Sosial (INNS), ho tema “Seguransa Sosial Hakbesik-an ba Sidadaun Hotu ho Maneira Simples no Fasil Liu”. Aplikasaun Mobile apps  INSS ne’e realiza iha iha Salaun GMNTV Bebora Dili, 8 Abril 2025.

Seguransa sosial n’udar sistema protesaun sosiál ne’ebé estabelesidu husi governu atu garante sidadaun sira hetan apoiu finanseiru báziku no asisténsia iha tempu nesesáriu. Sistema ne’e funsiona nu’udar “rede seguransa” ba ema sira ne’ebé hasoru situasaun vulneravel hanesan  pensiun, defisiénsia, nst.

Iha Timor-Leste, definisaun seguransa sosial refleta iha Lei No. 12/2016 ne’ebé estabelese sistema ida ne’ebé fó protesaun ba traballadór sira no sira-nia família husi risku sosiál. Nune’e Iha perspetiva legál, seguransa sosial refere ba sistema obrigatóriu ho mekanismu kontribuisaun no distribuisaun benefísiu estruturadu bazeia ba lei.

Seguransa sosial ho objetivu ida atu proteje emaa husi inseguransa eknómika,  promove justisa no igualdade  sosial inklui asuntu sosiais, no seguransa sosial mós kompromisu koletiva husi estadu no sidadaun sira hodi kria sistema ne’ebé fó protesaun ba ema hotu, liu-liu sira ne’ebé vulneravel, atu garante padraun moris mínimu ba sidadaun hotu.

Nune’e  Governu Timor-Leste lansa aplikasaun Mobile INSS hodi  hafasil liu tan prestasaun servisu no atendimentu públiku efikas no efisiente ba ema hotu, no mós atu hakbesik-liu tan servisu bá ema ida-idak, liu-liu bá servisu instituisaun públiku no instituisaun privadu sira.

Moble App INSS nu’udár feramenta aplikasaun ida ne’ebé sei tulun traballadór no servisu na’in sira atu fasilita traballadór sira hosi hatene informasaun sira oinsá kontribui ba sistema segurasa sosiál.

Nune’e Prezidente Konsellu Administrasaun INSS, Sr. Arlindo Pinto hateten “Liuhusi aplikasaun ne’e ita bele hadi’a liutan prestasaun servisu no atendimentu publiku  ho efisiente no efikasia bai ta nia sidadaun sira ne’ebé kontribui ona ba seguransa sosial”.

Iha sorin seluk, Primeiru Ministru (PM), S.E Kay Rala Xanana Gusmão hateten “Mobile Apps ne’e hanesan dalan ida ne’ebé hakbesik an liután ba ema ida-idak, traballador ida-idak, instituisaun públiku no privada sira hodi bele iha  garantia ba sira nai futuru”.

Tuir istoria iha tinan kotuk liu-bá, Ministériu Solidariedade Sosiál no Inkluzaun (MSSI) konsege lansa Portal Transparánsia no halo lansamentu bá kartaun seguransa sosiál bá sidadaun hotu-hotu ne’ebé durante ne’e kontribui bá seguransa sosiál liu-hosi tasa kontribuisaun traballadór 4% no empregadór 6%.

Iha parte seluk Konsellu Administrasaun INSS iha komprimisu ida atu halo jestaun finanseira ida di’ak, transparánsia no efikásia liu-hosi jestaun fundu rezerva sosiál no boa governasaun ne’ebé di’ak bá sidadaun sira.

Lansamentu ne’e rasik organiza husi Minisitériu Solidaridade Social n Inkluzaun, Institutu Nasional  Seguransa Sosiál, no marka prezensa masimu membru Governu sira, embaixador/a sira inklui konvidadus de onra sira.