Vise-Ministru ba Asuntus Parlamentares (VMAP), S.E Adérito Hugo da Costa partisipa iha Sorumutu Interministeriál da-1 kona-ba Koordenasaun no Seguimentu Deklarasaun Prezidénsia da-46 simeira ASEAN iha Salaun Nobre, Ministériu Negósiu Estranjeiru no Kooperasaun (MNEK) (Foto/©mediaGvmap)
Díli, 16 Juñu 2025 – Vise-Ministru ba Asuntus Parlamentares (VMAP), S.E Aderito Hugo da Costa partisipa ativamente iha Sorumutu Interministeriál dahuluk kona-ba Koordenasaun no Seguimentu Deklarasaun Prezidénsia da-46 Cimeira ASEAN, ne’ebé Primeiru-Ministru, S.E Kay Rala Xanana Gusmão enkoraza membru Governu sira atu asegura adezaun istórika Timor-Leste nian bá Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) iha fulan outubru tinan ne.
Sorumutu Interministeriál dahuluk ne’e dirije diretamente husi, Primeiru-Ministru Kay Rala Xanana Gusmão Vise-Ministru ba Asuntus Parlamentares (VMAP) Adérito Hugo da Costa, Vise-Ministra bá Asuntu ASEAN Milena Rangel, Membru Governu sira inklui ekipa téknika hosi Ministériu no Instituisaun Governamentál sira.
Iha 26 Maiu liu-bá, iha SIMERA da-46 ASEAN iha Kuala Lumpur, deside ona katak sei simu Timor-Leste hanesan Estadu-Membru ASEAN bá dala-11 iha SIMERA da-47 ASEAN, ne’ebé sei hala’o iha outubru 2025.
PM Xanana hateten: “Ha’u konta ho imi hotu-hotu atu ita bele garante susesu iha primeira Sorumutu Interministeriál bá Koordenasaun ne’e. Mai ita konkorda-malu iha prósimu pasu konkretu sira hodi assegura ita-nia adezaun istórika bá ASEAN.”
Exijénsia sira ne’ebé ita presiza considera molok tama ba ASEAN mak hanesan, Kumpri pasu sira prosessuál nesessáriu bá adezaun, Aselera negosiasaun sira kona-bá akordu ekonómiku essensiál sira no Esforsu sériu, uniaun, foku ho forte sentidu urjénsia.
Iha biban ne’e mós PM Xanana aproveita oportunidade hodi apela ba membro Governu sira atu hala’o misaun ho disciplina “Ha’u apela bá imi hotu, Ministru sira, Vise-Ministru, Sekretáriu Estadu no ekipa téknika sira atu hala’o missaun ne’e ho disiplina no determinasaun. Ita sei la tolera atrazu ka komplaséncia”, dehan PM Xanana.
Iha parte seluk, Vise-Ministra ba Asuntu ASEAN, S.E Milena Rangel, hateten katak Sorumutu Interministeriál da-1 ne’e organiza hosi MNEK bazeia bá rezolusaun Governu ne’ebé aprovadu iha Konsellu Ministru (KM) tuir mai deskrisaun Prezidensia SIMERA da-46 ASEAN.
Akordu ekonómiku ne’ebé Timor-Leste ho nasaun membru atu diskute no finaliza mak Atividade komérsiu ba sasán nian, Oferta servisu, Lista rezerva ba investimento no seluk tan.
Adezaun ASEAN sei iha benefísiu lubuk ida mak hanesan Ekonomia (Oportunidade komérsiu no investimento), Saúde no Edukasaun (Kooperasaun iha área sosiál), Seguransa (Kontribui ba páz no estabilidade rejionál), no Kultura (Integrasaun kulturál ho nasaun vizińu sira).
Adezaun ba ASEAN la hanesan de’it objetivu ida hosi polítika esterna, maibé prioridade nasionál bá dezenvolvimentu Timor-Leste nian. Partisipasaun VMAP Adérito Hugo da Costa iha Sorumutu Interministeriál da-1 kona-ba Koordenasaun no Seguimentu Deklarasaun Prezidénsia da-46 Cimeira ASEAN hatudu komprometimentu hotu-hotu nivel Governu nian atu asegura susesu prosesu istóriku ne’e.
Integrasaun Timor-Leste iha ASEAN hanesan dalan ida ba ekonomia ida ne’ebé forte-liu no moris di’ak-liu ba povu ne’e, ho espetativa katak outubru 2025 sei marka momentu istóriku ida iha nasaun nia jornada ba dezenvolvimentu no integrasaun rejionál. ©mediaGvmap