Vise-Ministru ba Asuntus Parlamentares Sua Excelência Sr. Adérito Hugo da Costa, akompaña Vise-Primeiru-Ministru, Ministru Koordenadór Asuntus Ekonómikus no Ministru Turizmu no Ambiente, Francisco Kalbuadi Lay, ne’ebé reprezenta Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão, no mós Membru IX Governo sira, hola parte iha debate Konta Jerál Estadu 2023 nian iha loron 27 fulan Janeiro tinan 2025.

Debate Konta Jerál Estadu tinan 2023 nian ne’e aprova ona iha Parlamentu ho votu 58 a-favor, 0-kontra, no 0-abstensaun. Molok tama ba Debate “Conta Geral Estado” ne’e Parlamento Nacional realiza uluk Audições Comissão “C” Kona-ba “CONTA GERAL DO ESTADO 2023”

Konta Jerál Estadu fó sai kle’an kona-ba reseita no despeza sira ne’ebé maka halo iha tinan 2023 nian, no mós saldu finanseiru sira iha tinan ne’e nian. Aleinde ne’e documentu Konta Jerál Estadu nian ne’e mós aprezenta vizaun jerál komprensivu kona-ba jestaun finanseira Estadu nian, inklui rezultadu agregadu no individuál hosi entidade governamentál oin-oin, hanesan Fundu Konsolidadu Timor-Leste, Fundu Infraestrutura no Fundu Dezenvolvimentu Kapitál Umanu.

Iha sorin seluk Orsamentu Jerál Estadu ba tinan 2023 retifikativu, aprova ona hafoin Governu Konstitusionál IX simu pose, hamenus dotasaun despeza nian hosi inisiál dolar amerikanu biliaun 2,157 ba dolar amerikanu biliaun 1,961, ne’ebé reprezenta redusaun ida husi dolar amerikanu millaun 195,2.

Kona-ba valór absoluta globál sira, ezekusaun despeza Estadu nian hamutuk 76,1%, ne’ebé koresponde ba despeza dolar amerikanu bilaun 1,494.Nune’e iha intervensaun Governo nian, Vise-Primeiru-Ministru, S.E Kalbuadi Lay, hateten katak “IX Governo Constitucional rekoñese prestasaun Konta Jerál Estadu 2023 nian, no ida ne’e hanesan responsabilidade morál ba ita nia povu no obrigasaun legál ida”.

Aleinde ne’e Papel importante ne’ebé Kámara Kontas hala’o nu’udar órgaun independente iha auditoria “OJE”, no afirma katak “prosesu ne’e reflete kompromisu Estadu nian ba responsabilizasaun no respeitu ba prinsípius demokrátiku”.

Durante debate  mós reprezentante Primeiru Ministru ne’e salienta liutan katak IX Governo komprometidu ona ho prinsípiu transparénsia no governasaun di’ak dezde inísiu no IX Governo Constitucional garante katak rekursu públiku hotu-hotu jere ho efisiénsia, ho foku ba dezenvolvimentu sustentável no bem-estar populasaun timoroan nian.

Ikus liu IX Governo Constitucional mos iha fiar katak ezekusaun orsamentál sira ne’e bazeia ba padraun legal no administrasaun finanseira ne’ebé adekuadu.Debate ne’e rasik prezide husi Prezidente Parlamentu Nacional S.E Fernanda Lay, no Akompaña husi Vise-Primeiru-Ministru, Ministru Koordenadór Asuntus Sosiál no Ministru Dezenvolvimentu Rurál no Abitasaun Komunitária, Mariano Assanami Sabino, no Ministra Finansas, Santina José Rodrigues F. Viegas Cardoso, husi Ministra Solidariedade Sosiál no Inkluzaun, Verónica das Dores, husi Ministru Planeamentu no Investimentu Estratéjiku, Gastão Francisco de Sousa, no husi Vise-Ministru Finansas, Felicia Claudinanda da Cruz Carvalho.